Fierljepicoon Gerhard Vlieger: ‘Ik woe altyd de bêste wêze’

Ze zeggen wel eens dat kleine mensen een grotere bewijsdrang hebben dan anderen. Ze hebben iets te compenseren. De vriendelijke kleine man die deze zonnige ochtend het bezoek voorgaat naar de achtertuin, hond Rambo kwispelend naast hem, wekt in eerste instantie allerminst de indruk een streber te zijn. Maar schijn bedriegt, zoals zo vaak.

Laat in het fierljepwereldje – maar ook erbuiten – de naam van Gerhard Vlieger vallen en iedereen, jong of oud, knikt respectvol. De kleine Wâldman uit Feanwâldsterwâl behoort tot de groten van de sport die zaterdagavond in Buitenpost zijn seizoens-ouverture beleeft.

Vlieger, op zijn 58ste nog altijd gespierd en atletisch, werd in de jaren tachtig zes keer Fries kampioen en was de eerste Fries die over 18 meter sprong. Het Friese record (18,72 meter), in 1986 – zijn beste jaar – in Winsum gesprongen, had hij dertien jaar in zijn bezit totdat Marcel Nijboer het in 1999 verbrak. De FLB-keizer noemden ze hem, ofwel: de keizer van het Frysk Ljeppers Bûn.

Het moet een sterke innerlijke bewijsdrang geweest zijn die hem dreef, stelt hij vijfentwintig jaar na zijn laatste wedstrijd. ,,Ik wie in lyts knyntsje froeger’’, zegt Vlieger. ,,Echt hiel lyts. Us Tineke (later ook een vermaard fierljepster, red.) wie jonger, mar suver like grut. Myn twa âldere broers wiene fysyk folle sterker. Ik moast altyd tsjin se opbokse. As it winter wie en ik ried mei maten op ‘e fearten, dan sei ús mem: ‘it is apart, mar do rydst altyd foarop’. Sy hie it wol yn ‘e gaten. Us heit sei: ‘de lytse kealtsjes binne de foelsten’.’’

Paradox

Het fierljeppen kwam op zijn pad in zijn geboortedorp Ryptsjerk. Een jaar of twaalf was hij. ,,We wennen op ‘e rûmte. Bjinse Wolters (later ook een topljepper, red.) wie in buorjonge fan my. We begûnen mei in groepke oer de Ryptsjerksterfeart. Ik koe hiel goed klimme yn dy houten polsen, mar op myn fjirtjinde, fyftjinde bin ik stoppe mei it ljeppen.’’

Hoe dat zat? De jonge Gerhard Vlieger kreeg vaak complimentjes over zijn unieke klimkunsten, maar hij gruwde ervan. Noem het de puber-paradox: hij wilde wel de beste zijn, maar niet opvallen. Bovendien waren zijn generatiegenoten Bjinse Wolters en Catharinus Hoekstra al ‘knuppels fan keardels’. ,,Dy mannen hiene de pols in meter fierder as ik. Ik wûn wolris in pryske, mar dêr koe ik net tsjinop.’’

Pas rond zijn negentiende kwam de sport opnieuw op zijn pad. Hij had zich in zijn hoofd gehaald dat hij botenbouwer wilde worden, maar omdat dat lastig was begon hij als bouwvakker. Het maakte een sterke kerel van hem. Op een dag bracht hij zijn zus Tineke naar een wedstrijd en daar, bij het aanschouwen van strijd bij de mannen, zag hij het: ,,Ik tocht: wat sy kinne, kin ik ek wol. Ik ha in kaart oanfrege en bin dy simmer begûn yn de B-klasse. Dat gong fuort hartstikke goed.’’

‘Wêrom net ljeppe yn in atletykstadion? Alles kin. Se fleane ek nei de moanne’

Als hij al een achterstand had, dan werkte hij die weg op de trainingsschans die hij eigenhandig in de tochtsloot achter zijn ouderlijk huis had aangelegd. ,,Evert Wilstra (vermaard fierljeper in de jaren zeventig, red.) hat wolris sein: ‘dêr hast dû de basis lein’. It wie in barte yn it lyts. Ik sprong wol twintich kear op in dei, mei sa’n koart stokje. Ik die noait rubbers om ‘e fuotten, dat fûn ik flauwekul. Ik makke de fuotten gewoan wiet.’’

Nog steeds vraagt Gerhard Vlieger zich wel eens af hoe zijn ljepcarrière verlopen zou zijn als hij niet in zijn eerste volledige wedstrijdzomer een zware enkelblessure had opgelopen. Die plaagde hem in het vervolg van zijn loopbaan met regelmaat en dwong hem ertoe al op dertigjarige leeftijd te stoppen. ,,Ik ha mar tsien jier topljepper west. Frij koart ast it goed beskôgest, ek ast witst dat ik de hiele junioaretiid frijwillich oerslein ha.’’

Een verkeerde behandeling van de enkel in het begin was de oorzaak. ,,It barde yn Burgum. Ik sprong op in stien en bruts myn foet. Moatst dy foarstelle: tsjintwurtdich hawwe se prachtige sânbêden. Dy hiene wy net. Yn Burgum wie it eins te gefaarlik yn dy tiid, hiest dêr in soad blessures. Och man, hoe knullich it fierljeppen der om en ta gie!’’

Niettemin vond Gerhard Vlieger het geweldig om een gerenommeerde wedstrijd als het FK te ljeppen. ,,Ik fûn it awesome om yn Winsum te ljeppen. It wie unyk. Ik ha noait op de PC west, mar ik tink dat it oerienkomsten hie. Dy hiele entûraazje, mei dy taspraak fan Sjoerd Span en al dy minsken dy’t dan mûskestil wiene: fantastysk. Yn dy perioade moastest net tsjin my sizze dat fierljeppen gjin sport wie.’’

Gerhard Vlieger brengt op 9 augustus 1986 het Fries fierljeprecord in Winsum op 18,72 meter. FOTO ARCHIEF LC/JAN DE VRIES

Folklore

Vlieger leefde voor het fierljeppen. Vakanties met zijn jonge gezin – echtgenote Wietske en vier kinderen, destijds nog twee – zaten er niet in. ,,Myn hiele simmer stie yn it teken fan it ljeppen. Ik die en liet alles derfoar. Mar as ik der no nei sjoch, no’t ik âlder en wizer bin, dan sis ik: it is folkloare. Dat mien ik echt. Dêr doch ik dejingen dy’t no ljeppe sear mei, mar it ljeppen is ûntstien fanút folkloare en eins is it dat noch.’’

Begrijp de oude kampioen goed: het is niet de sport als zodanig die hij als folklore beschouwt. Het is de hele setting, het zijn de accommodaties – hoe modern en geavanceerd ze tegenwoordig ook mogen zijn. Het is het (vakantie)publiek dat applaudisseert voor een natsprong dat maakt dat ljeppen in zijn ogen folklore was en is.

,,De sport fertsjinnet in oare oanpak. Ast echt wat wolst, dan moatst it ljeppen nei it atletykstadion tabringe. Dat haw ik altyd sein. Dêr heart it thús. Sterker: fierljeppen is in hiele edele foarm fan atletyk. It is sa’n komplekse sport, der sit safolle yn. It is in kombinaasje fan turnjen, atletyk en kracht. Epke oan de rekstok, dêr moatst it mei fergelykje. En wêrom soe it net yn in atletykstadion kinne? Alles kin. Se fleane ek nei de moanne.’’

Zelf gold hij als inventief als het om het materiaal ging, net zoals Evert Wilstra een decennium eerder. Eén keer sprong Gerhard Vlieger zelf met een carbonpolsstok, het attribuut waarmee zijn opvolgers de 22 metergrens tegenwoordig tarten. Hij vloog er zo ver mee, dat hij meteen weer door zijn enkel klapte. Dat was in 1993, het ene jaar waarin hij een korte comeback maakte.

,,Fansels fyn ik it achterôf wol jammer dat ik net op dy nije akkommodaasjes sprongen ha. En karbon hie eins perfekt foar my west. Karbon is stugger en klimme wie myn bêste kwaliteit. Aluminium wie te slap foar my. Minsken tinke dat aluminium stiver is, mar ast boppenyn sitst is it in dweil.’’

In Friesland was Gerhard Vlieger in zijn tijd de beste, daarbuiten moest hij vaak opboksen tegen Aart de With, de Eric Heiden van zijn tijd. De twee ‘naaiden’ elkaar op, dreven elkaar tot grote prestaties. In die tijd onderkende Vlieger het iets grotere talent van de Hollandse alleskunner met zijn fenomenale uitsprong. ,,Ik ha der gelok by noadich, Aart net’’, zei Vlieger destijds.

Nu: ,,Aart wie absolút net in angstgegner foar my. Mar hy prikkele my wol. Doe’t ik trochbruts sei Span: ‘Dû kinst him ha, bliksem’. Mar der wiene ek minsken dy’t tsjin my seinen: ‘Do silst jûn net winne, want de man út Hollân komt’. Sokke prikkels hie ik noadich, want ik wie wolris wat nonsjalant. Dy jûns sprong ik in Frysk rekord foar de eagen fan Aart yn It Heidenskip, 18 meter 49. Ik tocht: dy kinst yn ‘e bûse stekke, bûke.’’

Pijn

,,Aart wie in superatleet, syn ôfsprong wie better as dy fan my. En hy hie in geweldige oanrin en koe de pols stjoere. Mar hy seach wol dat ik yts hie dat hy net hie: dat klimmen fan my. Dêr kompensearde ik it mei. Ik klom eins krekt sa as Jaco de Groot (de huidige houder van het Nederlands record, red.) no: mei hiele lange slaggen, ik siet yn seis slaggen boppenyn. Dat skowen dat in soad dogge, dat heart net by it ljeppen. Se binne de pols soms kwyt, dy swypket dan hinne en wer. Dat barde my noait. Ik brûkte de pols mei myn gewicht.’’

‘It geloof hat my bot holpen. Alle wrok wie yn ien kear fuort’

Tegenwoordig heeft Gerhard Vlieger – in het dagelijks leven projectleider planmatig onderhoud bij Thús Wonen in Dokkum – een oude liefhebberij opgepakt. Hij knapt een bootje op, daar is hij druk mee. Maar laat hij dat nu net in Burgum doen, direct naast de plaatselijke fierljepschans. Zo krijgt hij vanzelf mee hoezeer die wordt gemoderniseerd. Bewonderend: ,,Dat wurdt in top-akkommodaasje. Dêr wurde aanst rekords brutsen. Der sit in gedachte achter. Houten barten, dan fearret it werom. Krekt as yn ús tiid. Dû rinst lichter. Op beton stampt de oanrin dea.’’

Hij staat tegenwoordig elke dag met pijn op. Het is de blijvende herinnering aan een sport die hij tien jaar lang beoefende alsof zijn leven ervan afhing, zozeer zelfs dat hij in een diep zwart gat viel toen hij gestopt was. Pas toen hij zich tot het geloof bekeerde, kwam er rust in zijn bestaan.

,,It wie tsjuster om my hinne. Soks is muoilik út te lizzen, mar it geloof hat my bot holpen. Alle wrok wie yn ien kear fuort. Fysyk betelje ik lykwols noch altyd de rekken fan myn gedrevenheid. Ik sei it al: dit lytse jonkje woe no ienris altyd de bêste wêze. Mar no sis ik: wêrom soest de bêste wêze wolle?’’

Bron: Leeuwarder courant 12-5-2018